Podczas X konferencji naukowej AVP w Legionowie 26 maja 2018 roku zorganizowaliśmy fascynującą wycieczkę po okolicach Warszawy. Siódmym etapem była Cerkiew św. Jana Klimaka w Warszawie.

Późnym popołudniem  dotarliśmy do jednego z najbardziej fascynujących miejsc w Warszawie – cerkwi pw. św. Jana Klimaka, usytuowanej w dzielnicy Wola. Ta prawosławna świątynia nie tylko przyciąga swoją architekturą, ale również bogatą historią i znaczeniem dla lokalnej społeczności.

Cerkiew św. Jana Klimaka, zlokalizowana przy ulicy Wolskiej 140, została wzniesiona w latach 1903–1905 z inicjatywy arcybiskupa warszawskiego i nadwiślańskiego Hieronima. Była ona dedykowana pamięci zmarłego syna arcybiskupa, Iwana, a także miała służyć jako świątynia cmentarna, pełniąca funkcje pogrzebowe. Architektem odpowiedzialnym za projekt był Władimir Pokrowski, który inspirował się XVII-wiecznym budownictwem sakralnym regionu rostowskiego.

Architektura cerkwi zachwyca swoją wyjątkowością. Budowla naśladuje styl sakralny z regionu rostowskiego, co widoczne jest w detalach takich jak cebulasta kopuła kryta miedzianą blachą czy dekoracyjne elementy wzorowane na tradycyjnych rosyjskich cerkwiach. Na szczególną uwagę zasługuje ikonostas, wykonany przez Ołeksandra Muraszkę, oraz freski autorstwa Adama Stalony-Dobrzańskiego i Jerzego Nowosielskiego, które dodają wnętrzu niepowtarzalnego charakteru.

Cerkiew św. Jana Klimaka odegrała istotną rolę podczas II wojny światowej, kiedy to została uszkodzona, a w czasie rzezi Woli hitlerowcy zamordowali wielu wiernych, kapłanów oraz dzieci z prawosławnego sierocińca prowadzonego przy parafii. Po wojnie świątynia została odbudowana i odnowiona, a jej funkcje liturgiczne były kontynuowane.

Podczas naszej wycieczki mieliśmy okazję zapoznać się z wieloma aspektami historii i sztuki cerkwi. Zaczęliśmy od zwiedzania wnętrza, gdzie przewodnik opowiedział nam o ikonostasie i jego znaczeniu w liturgii prawosławnej. Następnie skupiliśmy się na freskach, które szczegółowo omówiliśmy, analizując techniki ich wykonania oraz symbolikę przedstawionych scen.

Szczególnym punktem programu była prezentacja witraży Adama Stalony-Dobrzańskiego, które zdobią okna świątyni. Witraże te, wykonane z najwyższą precyzją i artystycznym kunsztem, przyciągnęły naszą uwagę swoim bogactwem kolorów i głębią symboliki religijnej. Dla wielu uczestników była to niezapomniana okazja do bezpośredniego obcowania z dziełami jednego z najwybitniejszych polskich artystów specjalizujących się w tej technice.

Wizyta w cerkwi św. Jana Klimaka była nie tylko okazją do poznania historii i architektury tego wyjątkowego miejsca, ale również do refleksji nad znaczeniem sztuki sakralnej w życiu społeczności prawosławnej. Dla wielu uczestników wycieczki było to doświadczenie, które wzbogaciło ich wiedzę i zainspirowało do dalszych badań nad witrażami i innymi formami sztuki sakralnej.

Cerkiew św. Jana Klimaka, będąca nie tylko miejscem kultu, ale i żywym pomnikiem historii, pozostaje jednym z najważniejszych zabytków Warszawy, który warto odwiedzić i zgłębić jego bogatą przeszłość oraz artystyczne dziedzictwo.