Podczas XI konferencji naukowej AVP w Lidzbarku Warmińskim 28 maja 2022 roku Ania Pacanowska i Marek Gołowacz zorganizowali fascynującą wycieczkę po Warmii. Pierwszym etapem było Kraszewo.

Parafia pw. św. Elżbiety w Kraszewie to jedno z historycznych serc katolickiej wiary na ziemiach warmińskich.

Otoczona zielenią, otwiera swe podwoje na pielgrzymów i ciekawskich turystów, przyjmując ich w krąg swej wiekowej architektury i sztuki. W trakcie niedawnej wycieczki do tej urokliwej miejscowości, uczestnicy z zaciekawieniem przyglądali się szczególnie witrażom zdobiącym wnętrze świątyni. Ale zanim zagłębimy się w świetliste historie tych barwnych okien, pozwólcie, że opowiemy nieco o korzeniach tego niezwykłego miejsca.

Parafia św. Elżbiety w Kraszewie leży w dekanacie Lidzbark Warmiński, należącym do archidiecezji warmińskiej. Jej dzieje sięgają XIV wieku, kiedy to w latach 1333–1342 została założona przez wójta krajowego Henryka Lutra, a nadanie jej 61,5 ha zatwierdził biskup Jan Stryprock w 1359 roku. To właśnie w tym czasie prawdopodobnie powstał pierwszy kościół, który jednak uległ spaleniu w 1651 roku. Odbudowano go w 1718 roku, powiększając ku wschodowi przez dobudowę prezbiterium. Później, w 1858 roku, drewnianą wieżę rozebrano, a w 1861 przedłużono kościół ku zachodowi, wznosząc wieżę murowaną.

Budowla przeszła przez wiele metamorfoz, tracąc swój pierwotny charakter. W nawie kościoła znajduje się strop z 1861 roku, a w prezbiterium zachowała się polichromia ścienna, datowana na rok 1726 i autorstwa Macieja Meyera. W sklepieniu kaplicy chrzcielnej można podziwiać malarską dekorację o motywach rokokowych z II połowy XVIII wieku. Ołtarz główny, pochodzący około 1800 roku, wykonany w stylu rokokowo-klasycystycznym, jest dziełem Christiana Bernarda Szultza. Chór muzyczny oraz prospekt organowy, zwieńczony krucyfiksem, pochodzą z późnego baroku, z około połowy XVIII wieku.

W otoczeniu kościoła rozciągał się niegdyś cmentarz, obecnie już nieczynny, z pojedynczymi, czasem nieczytelnymi nagrobkami. Najstarszy datowany nagrobek pochodzi z 1901 roku. Na północnej stronie kościoła usytuowana jest kaplica ufundowana około 1726 roku przez miejscowego proboszcza Jana Jakuba Burcherta. Obecna kaplica, wzniesiona w XIX wieku, mieści wewnątrz barokowy ołtarzyk z obrazem św. Rocha z pierwszej połowy XVIII wieku.

Jedną z fascynujących postaci związanych z tą parafią jest ks. Ferdynand Podlech.

Od 1919 roku pełnił on funkcję proboszcza parafii w Kraszewie. Podczas II wojny światowej, nękany przez władze nazistowskie, kontynuował swoją duszpasterską pracę wśród młodzieży. W 1945 roku, kiedy parafianie byli zagrożeni przez żołnierzy sowieckich, stanął w ich obronie, za co został wywieziony do radzieckich łagrów. Zmarł w 1946 roku w kopalni odkrywkowej wapienia na Syberii. Jego życie i heroiczna postawa sprawiają, że może on być w przyszłości błogosławionym, jako jedna z trzydziestu pięciu warmińskich męczenników.

Wróćmy jednak do naszej wycieczki, której uczestnicy głównie interesowali się witrażami zdobiącymi wnętrze kościoła. To właśnie te kolorowe szkła, przepuszczając światło, tworzą niepowtarzalną atmosferę tego miejsca. Przedstawiają one sceny z życia świętych i biblijne opowieści, ożywiając wnętrze świątyni barwami i światłem. Każdy z witraży jest małym arcydziełem sztuki, której piękno trwa przez wieki, kontynuując swoją misję opowiadania historii wiary i czci.

Wizyta w kościele pw. św. Elżbiety w Kraszewie to podróż przez wieki historii i sztuki, spotkanie z pięknem i głębią katolickiej tradycji. Jest to miejsce, które nie tylko przyciąga wzrok, ale również pobudza ducha do refleksji i modlitwy. Przez swoją architekturę, dzieła sztuki i historię, wpisuje się ono w krajobraz duchowy ziemi warmińskiej, pozostawiając niezatarte ślady w sercach odwiedzających.